Vi tilrår at du alltid nyttar siste versjon av nettlesaren din.
Kreft i spiserør og magesekk
Kvart år oppdagar vi rundt 350 nye tilfelle av kreft i matrøyret, mens rundt 500 blir diagnostisert med kreft i magesekken. Det er flest menn som får desse krefttypane.
Det vanlegaste symptomet på kreft i matrøyret er vanskar med å svelge, og det bør føre til at du raskt får undersøking hos lege.
Kreft i magesekken kan gi variable symptom. Eit viktig symptom er blod i avføringa. Det bør også raskt føre til undersøking. Ofte må då både tjukktarmen og magesekken undersøkjast. Magesmerter, kvalme og vekttap kan vere andre symptom.
Ved grunngitt mistanke om kreft i matrøyret eller magesekken blir du tilvist til utgreiing i eit pakkeforløp for kreft.
Det kan ta inntil åtte kalenderdagar frå sjukehuset mottar tilvisinga til du møter på sjukehuset første gong. Det kan ta inntil 21 kalenderdagar frå du møter på sjukehuset første gong til utgreiinga di er ferdig. Det kan ta inntil 14 kalenderdagar frå utgreiinga på sjukehuset er ferdig til du får strålebehandling, medikamentell behandling og kirurgisk behandling.
vanskar eller smerter med å svelge, med meir enn to vekers varigheit
vedvarande brekningar utan annan forklaring
nyoppstått dyspepsi eller reflukssymptom hos pasientar over 45 år
gastrointestinal bløding
nyoppstått oppfylling i abdomen
Ved mindre uttalte symptom på kreft i matrøyr og magesekk kan pasienten tilvisast til øvre endoskopi som ledd i filterfunksjon, gjerne hos praktiserande spesialist/avtalespesialist.
Ved grunngiven mistanke om kreft, basert på symptom eller funn ved øvre endoskopi, blir pasienten tilvist til Pakkeforløp for kreft i matrøyr og magesekk.
Tilvisinga blir merkt «Pakkeforløp for kreft i matrøyr og magesekk». Det skal komme tydeleg fram kva som utløyser grunngitt mistanke om kreft, og dessutan at det
skal bli lagt ved eventuelt biopsisvar.
Kommunikasjon
Fastlege eller annan tilvisande instans skal ved tilvising til pakkeforløp informere pasienten om:
den grunngivne mistanken om kreft i matrøyr eller magesekk
kva tilvising til pakkeforløp inneber
Utgreiing
Ved mistanke om kreft i matrøyr og magesekken blir du oftast tilvist til eit lokalsjukehus for endoskopi, som er ei kameraundersøking av matrøyr og magesekken. Ved mistenkelege funn tar vi vevsprøver, og dersom prøva viser celleforandringar, blir du som regel tilvist til eit universitetssjukehus.
Det neste leddet i utgreiinga er alltid CT-undersøking av lungene og buken.
Dersom du skal bli operert for kreft i matrøyret, kan det også bli gjort ein PET-scan, som er ei undersøking der radioaktive sukkermolekyl blir sprøytt inn i blodet. Fordi mange typar kreftceller tar opp sukkermolekyl meir enn andre celler, vil kreftsvulstar «lyse opp» på røntgen. Ved svulstar i matrøyret vil ein nokre gonger også gjere ei innvendig ultralydundersøking via endoskopi.
Den kirurgiske behandlinga av kreft i matrøyret og magesekken er omfattande, og både allmenntilstand og andre sjukdommar må bli vurdert og eventuelt greidd ut før behandlinga startar opp.
Pakkeforløp heim
Alle pasientar som får ein kreftdiagnose, blir inkludert i pakkeforløp heim for pasientar med kreft. Gjennom pakkeforløpet går vi gjennom dei individuelle behova dine for tenester og oppfølging utover sjølve kreftbehandlinga.
Ved mistanke om kreft i matrøyr og magesekken blir du oftast tilvist til eit lokalsjukehus for endoskopi, som er ei kameraundersøking av matrøyr og magesekken. Ved mistenkelege funn tar vi vevsprøver, og dersom prøva viser celleforandringar, blir du som regel tilvist til eit universitetssjukehus.
Det neste leddet i utgreiinga er alltid CT-undersøking av lungene og buken.
Dersom du skal bli operert for kreft i matrøyret, kan det også bli gjort ein PET-scan, som er ei undersøking der radioaktive sukkermolekyl blir sprøytt inn i blodet. Fordi mange typar kreftceller tar opp sukkermolekyl meir enn andre celler, vil kreftsvulstar «lyse opp» på røntgen. Ved svulstar i matrøyret vil ein nokre gonger også gjere ei innvendig ultralydundersøking via endoskopi.
Den kirurgiske behandlinga av kreft i matrøyret og magesekken er omfattande, og både allmenntilstand og andre sjukdommar må bli vurdert og eventuelt greidd ut før behandlinga startar opp.
Pakkeforløp heim
Alle pasientar som får ein kreftdiagnose, blir inkludert i pakkeforløp heim for pasientar med kreft. Gjennom pakkeforløpet går vi gjennom dei individuelle behova dine for tenester og oppfølging utover sjølve kreftbehandlinga.
Hvis du har kreft, planlegger vi nå hvilken behandling som er best for deg. Beslutning om din behandling tar vi i samråd med deg, vanligvis basert på vurdering i et tverrfaglig team-møte.
Samval inneber at du mottek informasjon om fordelar og ulemper ved dei ulike alternativa. Så kan du saman med helsepersonell sjå desse opp mot kvarandre, ut ifrå kva som er viktig for deg.
Her er tre spørsmål du kan stille din behandlar:
Kva alternativ har eg?
Kva fordelar og ulemper er moglege ved desse alternativa?
Kor sannsynleg er det at eg vil oppleve nokre av desse?
Dei fleste pasientane vil få fjerna heile eller delar av magesekken kirurgisk, avhengig av kvar svulsten sit. Inngrepet kan bli gjort som open kirurgi eller med kikkholsteknikk. Er du yngre enn 75 år, vil du som regel få fire cellegiftkurar før og fire kurar etter operasjonen. Nokre gonger blir det også tilrådd cellegift sjølv om du er over 75 år.
Dersom du på grunn av alder eller annan sjukdom ikkje skal ha cellegiftbehandling, blir det berre tilrådd operasjon åleine. Det same gjeld dersom svulsten er overflatisk. Dersom svulsten er i eit tidleg stadium, sit overflatisk eller er veldig liten, kan han ofte bli fjerna ved hjelp av eit endoskop, som blir ført inn gjennom munnhola og ned til svulsten (endoskopi).
Du må rekne med eit sjukehusopphald på omtrent ei veke etter fjerning av heile eller delar av magesekken med kirurgi.
Dersom ein svulst ikkje kan fjernast, er cellegift ei mogleg behandling.
Cellegift som blir gitt mot svulstar i magesekken, kan vere ei betydeleg påkjenning for kroppen. Ein må vurdere om du vil tole behandlinga, og om du vil ha nytte av den, sett i samband med belastinga du vil oppleve.
Behandling av kreft i matrøyret med tanke på at du skal bli frisk, er som regel ein kombinasjon av cellegift, eventuell stråling og deretter operasjon. Grunnen til dette er at sjølv små svulstar i matrøyret spreier seg tidleg til lymfeknutar i nærleiken. Det skjer derfor unntaksvis at vi opererer pasientane utan forbehandling. Nokre overflatiske svulstar kan bli behandla med det vi kallar ein endoskopisk reseksjon.
Både forbehandlinga, med cellegift og stråling, og operasjonen er ei betydeleg belastning. Alderen og allmenntilstanden din og eventuelle andre sjukdommar du har, må bli nøye vurdert før ei slik behandling blir sett i gang. Behandlinga er først og fremst ei belastning for lungene, og pasientar som røyker, bør slutte minimum åtte veker før operasjonen. Som regel blir lungefunksjonen undersøkt før operasjonen.
Ved operasjonen blir magesekken losna i buken, og ein lagar eit røyr av den. Ein går også inn i høgre side av brystkassen og fjernar store delar av matrøyret og lymfeknutar rundt matrøyret. Magesekkrøyret blir så kopla til resten av matrøyret. Inngrepet kan bli gjort både med kikkholsteknikk og som open operasjon.
Dersom du ikkje kan bli operert fordi svulsten er for omfattande, kan vi i nokre tilfelle gi endå kraftigare strålebehandling og cellegiftbehandling, dersom du har god allmenntilstand. Dette kan gi betre langtidsoverleving.
Hos mange vil verken operasjon eller omfattande cellegiftbehandling eller stråling vere mogleg, på grunn av alder og allmenntilstand. Då vil innlegging av ein såkalla stent (ein sylinder) for å opne matrøyret vere ei mogleg behandling. Ein annan moglegheit er kortvarig strålebehandling.
Dersom du ikkje kan bli operert fordi sjukdommen har spreidd seg, vil ofte cellegift vere det vi kan tilby.
Lindrande behandling
Mange pasientar med livstruande sjukdom vil ha behov for lindrande behandling. Ein vil kunne få lindring ved behandling med ulike typar medikament, samtaler og praktisk bistand frå ulike helsearbeidarar.
Hvis du har kreft, planlegger vi nå hvilken behandling som er best for deg. Beslutning om din behandling tar vi i samråd med deg, vanligvis basert på vurdering i et tverrfaglig team-møte.
Samval inneber at du mottek informasjon om fordelar og ulemper ved dei ulike alternativa. Så kan du saman med helsepersonell sjå desse opp mot kvarandre, ut ifrå kva som er viktig for deg.
Her er tre spørsmål du kan stille din behandlar:
Kva alternativ har eg?
Kva fordelar og ulemper er moglege ved desse alternativa?
Kor sannsynleg er det at eg vil oppleve nokre av desse?
Dei fleste pasientane vil få fjerna heile eller delar av magesekken kirurgisk, avhengig av kvar svulsten sit. Inngrepet kan bli gjort som open kirurgi eller med kikkholsteknikk. Er du yngre enn 75 år, vil du som regel få fire cellegiftkurar før og fire kurar etter operasjonen. Nokre gonger blir det også tilrådd cellegift sjølv om du er over 75 år.
Dersom du på grunn av alder eller annan sjukdom ikkje skal ha cellegiftbehandling, blir det berre tilrådd operasjon åleine. Det same gjeld dersom svulsten er overflatisk. Dersom svulsten er i eit tidleg stadium, sit overflatisk eller er veldig liten, kan han ofte bli fjerna ved hjelp av eit endoskop, som blir ført inn gjennom munnhola og ned til svulsten (endoskopi).
Du må rekne med eit sjukehusopphald på omtrent ei veke etter fjerning av heile eller delar av magesekken med kirurgi.
Dersom ein svulst ikkje kan fjernast, er cellegift ei mogleg behandling.
Cellegift som blir gitt mot svulstar i magesekken, kan vere ei betydeleg påkjenning for kroppen. Ein må vurdere om du vil tole behandlinga, og om du vil ha nytte av den, sett i samband med belastinga du vil oppleve.
Behandling av kreft i matrøyret med tanke på at du skal bli frisk, er som regel ein kombinasjon av cellegift, eventuell stråling og deretter operasjon. Grunnen til dette er at sjølv små svulstar i matrøyret spreier seg tidleg til lymfeknutar i nærleiken. Det skjer derfor unntaksvis at vi opererer pasientane utan forbehandling. Nokre overflatiske svulstar kan bli behandla med det vi kallar ein endoskopisk reseksjon.
Både forbehandlinga, med cellegift og stråling, og operasjonen er ei betydeleg belastning. Alderen og allmenntilstanden din og eventuelle andre sjukdommar du har, må bli nøye vurdert før ei slik behandling blir sett i gang. Behandlinga er først og fremst ei belastning for lungene, og pasientar som røyker, bør slutte minimum åtte veker før operasjonen. Som regel blir lungefunksjonen undersøkt før operasjonen.
Ved operasjonen blir magesekken losna i buken, og ein lagar eit røyr av den. Ein går også inn i høgre side av brystkassen og fjernar store delar av matrøyret og lymfeknutar rundt matrøyret. Magesekkrøyret blir så kopla til resten av matrøyret. Inngrepet kan bli gjort både med kikkholsteknikk og som open operasjon.
Dersom du ikkje kan bli operert fordi svulsten er for omfattande, kan vi i nokre tilfelle gi endå kraftigare strålebehandling og cellegiftbehandling, dersom du har god allmenntilstand. Dette kan gi betre langtidsoverleving.
Hos mange vil verken operasjon eller omfattande cellegiftbehandling eller stråling vere mogleg, på grunn av alder og allmenntilstand. Då vil innlegging av ein såkalla stent (ein sylinder) for å opne matrøyret vere ei mogleg behandling. Ein annan moglegheit er kortvarig strålebehandling.
Dersom du ikkje kan bli operert fordi sjukdommen har spreidd seg, vil ofte cellegift vere det vi kan tilby.
Lindrande behandling
Mange pasientar med livstruande sjukdom vil ha behov for lindrande behandling. Ein vil kunne få lindring ved behandling med ulike typar medikament, samtaler og praktisk bistand frå ulike helsearbeidarar.
I tråd med nasjonale og internasjonale retningslinjer vil du vanlegvis ikkje bli kalla inn til regelmessig kontroll for å sjå om kreftsjukdommen har komme tilbake. Derimot vil du bli følgt opp med omsyn til etefunksjonen din.
Vi ser ofte at kroppen tilpassar seg den nye situasjonen over 8–12 veker etter behandlinga. Etter dette skal du ikkje trenge noko ernæringstilskot. Dei som får fjerna magesekken, vil vanlegvis trenge tilskot av vitamin B12 nokre gonger i året.
Blir du operert for kreft i matrøyret, vil skøyten mellom matrøyr og magesekken ha ein tendens til arrdanning. Dersom du har vanskeleg for å svelge, kan denne skøyten bli blokka ut med eit endoskop.
Røyret som er laga av magesekken, tømmer seg ofte dårlegare enn ein vanleg magesekk. Dette kan du merke ved at du blir oppfylt i brystet og plaga med sure oppstøyt. Nokre gonger kan dette bli betra ved at vi tøyer lukkemuskelen ved utløpet av magesekken med ein ballong.
Ernæring og kosthald etter operasjonen
Dersom du har fått fjerna heile eller delar av magesekken, må du ete mindre og oftare enn vanleg, som regel 5–6 gonger i døgnet. Likevel vil vekta bli liggande omtrent 10 kilo under det som var utgangspunktet før sjukdommen.
Generelle kostreglar for dei som har fått behandling for kreft i matrøyret, og dei som har fått behandling for kreft i magesekken, er å skilje vått frå tørt. Det vil seie at du ikkje skal skylje ned det du et med store mengder væske.
Sidan maten passerer noko raskare gjennom fordøyelsen etter behandlinga, anbefaler vi at du er forsiktig med sukker og feittrik mat. Grove karbohydrat og protein er å føretrekke.
Du får oppfølging om ernæring i ei tid etter behandlinga. Kor lang tid du må bli følgt opp, blir vurdert individuelt. Det er uansett viktig at du får følgt opp fordøyelsesvanskar etter desse inngrepa.
I tråd med nasjonale og internasjonale retningslinjer vil du vanlegvis ikkje bli kalla inn til regelmessig kontroll for å sjå om kreftsjukdommen har komme tilbake. Derimot vil du bli følgt opp med omsyn til etefunksjonen din.
Vi ser ofte at kroppen tilpassar seg den nye situasjonen over 8–12 veker etter behandlinga. Etter dette skal du ikkje trenge noko ernæringstilskot. Dei som får fjerna magesekken, vil vanlegvis trenge tilskot av vitamin B12 nokre gonger i året.
Blir du operert for kreft i matrøyret, vil skøyten mellom matrøyr og magesekken ha ein tendens til arrdanning. Dersom du har vanskeleg for å svelge, kan denne skøyten bli blokka ut med eit endoskop.
Røyret som er laga av magesekken, tømmer seg ofte dårlegare enn ein vanleg magesekk. Dette kan du merke ved at du blir oppfylt i brystet og plaga med sure oppstøyt. Nokre gonger kan dette bli betra ved at vi tøyer lukkemuskelen ved utløpet av magesekken med ein ballong.
Ernæring og kosthald etter operasjonen
Dersom du har fått fjerna heile eller delar av magesekken, må du ete mindre og oftare enn vanleg, som regel 5–6 gonger i døgnet. Likevel vil vekta bli liggande omtrent 10 kilo under det som var utgangspunktet før sjukdommen.
Generelle kostreglar for dei som har fått behandling for kreft i matrøyret, og dei som har fått behandling for kreft i magesekken, er å skilje vått frå tørt. Det vil seie at du ikkje skal skylje ned det du et med store mengder væske.
Sidan maten passerer noko raskare gjennom fordøyelsen etter behandlinga, anbefaler vi at du er forsiktig med sukker og feittrik mat. Grove karbohydrat og protein er å føretrekke.
Du får oppfølging om ernæring i ei tid etter behandlinga. Kor lang tid du må bli følgt opp, blir vurdert individuelt. Det er uansett viktig at du får følgt opp fordøyelsesvanskar etter desse inngrepa.
Det går regelmessig rutebussar mellom Førde Sentralsjukehus og Førde Rutebilstasjon.
På nettsidene til skyss.no finn du bussruter med oversikt over stoppestadar og tider for Sogn og Fjordane.
Frå Førde er det også gode bussamband til Bergen, Oslo, Ålesund og Trondheim.
Flybuss
Det går direkte flybuss frå Førde Lufthamn Bringeland til Førde Sentralsjukehus for alle fly som landar. Bussen stoppar ved busstoppet på motsatt side av Vievegen, på austsida. Herfrå går flybussen til Førde Lufthamn Bringeland 75 minutt før alle flyavgangar.
Parkering
Det er mogleg å parkere gratis på sjukehusområdet for pasientar og besøkande.
Taxi
Drosjesentralen i Førde er om lag 100 meter frå Rutebilstasjonen. Ved behov er våre tilsette i resepsjonen tilgjengelege 24 timar i døgnet og kan bestille taxi til deg.
Praktisk informasjon
Ved Førde sentralsjukehus finn du Sjukehusapoteka Vest HF si avdeling i Sogn og Fjordane.
Apoteket gjev tilbod til alle nyutskrivne og polikliniske pasientar ved Førde Sentralsjukehus, samt alle tilsette og besøkande. Sjukehusapoteket er altså open for alle.
På veg heim frå sjukehuset kan pasientar få med seg alt dei treng av legemiddel og utstyr for vidare behandling heime. I tillegg har apoteket eit stort og variert utval av reseptfrie legemiddel, hudpleiemiddel, kost- og ernæringsmiddel samt andre apotekvarer.
Apoteket gjer klar legemidla medan du ventar og gjev råd om korleis du skal bruke dei på rett måte.
Apoteket forsyner dei fleste avdelingane i Helse Førde med legemiddel, apotekvarer og farmasøytiske tenester og gjev farmasøytisk rådgjeving til mange kommunar i Sogn og Fjordane.
For å få behandling ved sjukehus eller poliklinikk må du i utgangspunktet vere tilvist frå lege, kiropraktor eller manuell teapeut. Har du trong for legehjelp skal du ringe fastlegen din eller den kommunale legevakta.
Mange pasientar og pårørande ønskjer å ta bilete eller video som eit minne frå tida på sjukehuset. Då kan det vere lurt å hugse nokre reglar.
Det er sjølvsagt heilt greitt så lenge det er pasientane og/eller pårørande og vener som er på bileta.
Det er likevel ikkje lov å ta bilete av medpasientar eller tilsette. Vi har hatt tilfeller der bilete av medpasientar/tilsette er blitt publisert i digitale media utan deira godkjenning.
Vi håper alle viser respekt for personvernet til alle dei møter under besøket på sjukehuset og avgrensar fotografering til å gjelde eigen familie og vener.
Ved Førde sentralsjukehus finn du kiosk der du kan kjøpe aviser og andre kioskvarer. Du kan også levere kupongar til Norsk Tipping sine spel.
Alle kantinene i Helse Førde er opne for tilsette, pasientar og pårørande.
Kantinene på Lærdal sjukehus og Nordfjord sjukehus finn du i underetasjen. Dei har opningstid 10.30 - 14.30.
Hovudkantina ved Førde sentralsjukehus ligg i 2. etasje. Her får du kjøpt varm mat og mykje anna. Den har opent 07.30 - 20.00. I Førde finn du også ein kafe i 1. etasje innanfor resepsjonen. Denne har opningstid 09.00 - 15.00. Her finn du kaffe, te, anna drikke, påsmurt og kaker m.m.
Kantina ved Indre Sogn psykiatrisenter er open alle kvardagar frå klokka 10.00-13.30.
Kantina på Tronvik er open for tilsette og bebuarar.
Du kan nytte mobiltelefon ved sjukehusa. Vi oppfordrar likevel alle til å bruke mobilvett og ta omsyn til medpasientar.
Det er viktig å sette telefonen på stille om natta, og på stilleringing eller vibrering om dagen. Av omsyn til dei andre pasientane er det best å gå ut av rommet dersom du må ta ein lengre samtale.
Vi ber om at du inne på pasientrommet ikkje snakkar eller har lyd på mobilen i tidsrommet etter klokka 21.30 til klokka 08.00 neste dag.
Det er gratis trådlaust nettverk for pasientar, pårørande og besøkande på sjukehusa. Dette kan du kople deg til frå din smarttelefon.
Førde sentralsjukehus har sett av hundre parkeringsplassar berre for pasientar og pårørande. Er alle desse plassane opptekne, er det fleire parkeringsområde rundt Førde sentralsjukehus. Ledige plassar på desse områda kan òg nyttast av besøkande.
BLODGJEVARAR og RØRSLEHEMMA har eigne parkeringsplassar mellom anna framfor hovudinngangen og rundt om på sjukehuset sitt område. Dei som kan parkere her, har eige parkeringsløyve. Utan slikt løyve er parkering rekna som ugyldig.
Ordinær parkering for pasientar og pårørande: Parkeringsplassen er inn frå Svanehaugvegen. Sjå blått område på kartet:
I 6. etasje har Førde sentralsjukehus eige pasienthotell.
Pasienthotellet har 22 senger. Dei er fordelt på seks enkle rom og åtte doble rom. Alle romma er tilpassa rullestolbrukarar.
Treng du nokon å snakke med? Sjukehuspresten er til for deg anten du er pasient eller pårørande. I møte med denne omsorgstenesta kan du finne ein «fristad» og ein plass å samle tankane. I samtale med sjukehuspresten er det tid og rom for både stort og smått.
Du treng ikkje ha kristen eller religiøs tru for å ta kontakt. Det er ditt liv og dine tankar som har fokus. Det er sjølvsagt og høve til klassiske prestetenester som mellom anna sermoniar og bøn.
Uansett kva du har på hjartet er sjukehuspresten tilgjengeleg for å møte deg, der det passar deg best. Det kan vere på telefon, prestekontoret, pasientrom, i kantina eller kanskje på ein benk ute.
Ta kontakt direkte med Helene Langeland på telefon 908 79 281, eller spør personalet om å tilkalle/avtale tid med prest.
Sjukehuspresten er primært tilgjengeleg i ordinær kontortid, men kan og tilkallast til andre tider.
Kontoret er på plan 2, første dør til høgre for inngangen til kantina.
Slik koblar du deg til gjestenettet vårt:
Koble deg til det trådlause gjestenettet (gjest.ihelse.net)
Ein nettlesar skal opne seg automatisk. (Om påloggingsvindauget ikkje dukkar opp, forsøk å opne nettlesaren manuelt).
Les nøye gjennom vilkåra.
Trykk "Godta" når du har lese og forstått vilkåra.
Innlogginga skjer automatisk på einingar etter første pålogging, så lenge kontoen er aktiv. Det skal berre vere nødvendig å logge seg på éin gong per eining per 31 dagar.
Akuttmedisin: Etter avtale på telefon 57 83 90 82.
Barneavdeling: Visittider sengeposten 5. etg: Kontakt personale på vaktrommet.
Kirurgisk: Visittider sengepost 12.30-13.30 og 18.30-19.30.
Kreft: Visittider sengepost: Har ikkje faste visittider. Ta kontakt med vaktrommet.
Kvinneklinikken: Far eller medmor kan kome når dei ønskjer utanom kviletid klokka 13.00-15.00. Søsken til barnet og andre besøkande kan takast i mot utanfor avdelinga.
Medisinsk: Visittider medisinsk sengepost 14.30-15.30 og 19.00-19.45. Til eineromma: Etter avtale.
Nevrologisk: Ikkje fast visitttid. Pårørande og andre er alltid velkomne.
