Vi tilrår at du alltid nyttar siste versjon av nettlesaren din.
Vaskulær demens, nynorsk
Vaskulær demens oppstår oftast som følgje av eit hjerneslag (hjerneinfarkt), men kan også vere resultat av andre sjukdommar eller skadar som påverkar blodårane av hjernen. Vaskulær demens etter hjerneinfarkt kan anten komme av få store hjerneinfarkt eller multiple (mange) små hjerneinfarkt.
Symptom
Dersom tilstanden kjem av ei bløding i hjernen eller eit stort infarkt (hjerneslag), kjem symptoma plutseleg. Mange pasientar opplever fleire hjerneinfarkt tett på kvarandre. Pasientar med vaskulær demens har lågare overlevingsrate enn pasientar med Alzheimers sjukdom. Det kjem først og fremst av årsaka til at demens oppstår. Slagpasientar har til dømes auka risiko for å få nye slag kort tid etter det første. Og fire av fem pasientar har levd med for høgt blodtrykk før dei utvikla demens.
Tilvising og vurdering
Fastlege i samarbeid med demens– eller minneteam i kommunen greier ut, diagnostiserer, behandlar og følgjer opp vanleg demens.
Ved mistanke om demens, og før pasienten blir tilvist til spesialisthelsetenesta, skal fastlegen utføre basis-utgreiing i samsvar med Nasjonal Retningslinje om demens.
Behandling
Det er ikkje mogleg å heile vaskulær demens, men tilstanden kan betre seg lang tid etter eit gjennomgått hjerneinfarkt. Mykje kan gjerast for å unngå at sjukdommen blir forverra, spesielt ved å unngå nye hjerneslag.
Førebyggjande behandling vil seie å jobbe med risikofaktorane. Det betyr til dømes å vere fysisk og mentalt aktiv, regulere blodtrykket, senke kolesterolet, og eventuelt bruke blodfortynnande medisinar. Diabetes bør vere godt regulert.
Medisinsk behandling
Vaskulær demens kan ikkje heilast med medisin. Rett medisinering handlar i større grad om å få kontroll på sjukdommar og tilstandar for å førebyggje nye hjerneslag.
Til pasientar med vaskulær demens blir det vanlegvis tilrådd ikkje legemiddel mot demens av typane kolinesterasehemmere og memantin.
Andre tilrådingar kan gjelde når det er snakk om blanda demens. Dei eldste med demens har ofte ei blanding av Alzheimers sjukdom og vaskulær demens.
Åtferdsmessige og psykologiske symptom kan behandlast som ved andre demenssjukdommar.
Etter å ha fått diagnosen vaskulær demens, er det viktig å leggje til rette for best mogleg meistring av situasjonen for pasient og pårørande gjennom:
Opplæring av pasient, pårørande og eventuelt helsepersonell rundt pasienten. Denne gruppa vil ha ulike grader av fysisk og mental svekking, avhengig av kva delar av hjernen som er ramma av vaskulære hendingar.
Tilpassa mental og fysisk aktivitet.
Tid – sjukdommen artar seg slik at den som har fått han blir generelt tregare, både fysisk og mentalt og vil ha behov for meir tid til det meste.
Tidleg samtale om viktige framtidige avgjerder om medisinar, økonomiske og juridiske spørsmål, forskingsdeltaking og liknande.
Språk – dersom vaskulær demens er resultat av hjerneslag kan dette føret til lammingar og problem med språk.
Vurdering av helsekrav for førarkort.
Nasjonalforeininga for folkehelsa har mange tilbod.
Redusere risiko
Ein viktig del av oppfølginga er risikoreduserande tiltak innanfor desse områda.
Leggje til rette for god søvn.
Førebyggje depresjon (til dømes gjennom lysbehandling eller fokusere på interesser og meiningsfull aktivitet for å motverke passivitet).
Ved vaskulær demens vil det vere svært viktig å førebyggje hjarte– og karsjukdom, fokusere på kosthald og fysisk aktivitet for å førebyggje. Røyking og alkohol vil også auke risikoen for nye vaskulære hendingar.
Spesielt merksemd på blodtrykk, blodsukker og kolesterol.
Sikre at medikament blir tekne som forordna.
Få tilrettelagd hjelp ved eventuelle språkvanskar (logoped, tekniske hjelpemiddel).
Betring av syn og høyrsel.
Situasjonen til dei pårørande
Når ein person får diagnosen vaskulær demens, kan det opplevast krevjande for dei pårørande. Sjukdommen kan innebere at den nærmaste må yte mykje ekstra omsorg. Som nærmaste pårørande speler du ei stor rolle i livet til personen med vaskulær demens, så det er viktig at du tek vare på deg sjølv og di eiga helse.
Du kan ha auka risiko for søvnvanskar, depresjon og andre helseplager. Alle pårørande treng tid utan omsorgsansvar, og det er viktig å få og ta imot hjelp. Det kan vere å få meir kunnskap gjennom pårørandekurs og avlastande tiltak frå familie, venner, aktivitetsvenn, dagsenter, korttidsopphald eller liknande/anna.
Trass utfordringar er det viktig å leggje til rette for gode stunder saman. Det kan hjelpe å lage ei liste over situasjonar og aktivitetar som har gitt og framleis kan gi glede.
Kunnskap om sjukdommen
Kunnskap om sjukdommen er viktig. Oppfølging frå kommune- og spesialisthelseteneste bør innebere tilbod om opplæring til pasient og pårørande. Mange kommunar har tilbod om pårørandeskule. Kommunane skal også ha eit tilrettelagt aktivitetstilbod for pasientgruppa. Kvar kommune har eigne Hukommelsesteam/demenskoordinator som har oversikt over dei ulike tilboda for pasient– og pårørandegruppa. Ein kan ta kontakt med desse.
Du kan lese meir om symptom, undersøkingar og behandlingstiltak i den nasjonale retningslinja:
Det går regelmessig rutebussar mellom Førde Sentralsjukehus og Førde Rutebilstasjon.
På nettsidene til skyss.no finn du bussruter med oversikt over stoppestadar og tider for Sogn og Fjordane.
Frå Førde er det også gode bussamband til Bergen, Oslo, Ålesund og Trondheim.
Flybuss
Det går direkte flybuss frå Førde Lufthamn Bringeland til Førde Sentralsjukehus for alle fly som landar. Bussen stoppar ved busstoppet på motsatt side av Vievegen, på austsida. Herfrå går flybussen til Førde Lufthamn Bringeland 75 minutt før alle flyavgangar.
Parkering
Det er mogleg å parkere gratis på sjukehusområdet for pasientar og besøkande.
Taxi
Drosjesentralen i Førde er om lag 100 meter frå Rutebilstasjonen. Ved behov er våre tilsette i resepsjonen tilgjengelege 24 timar i døgnet og kan bestille taxi til deg.
Praktisk informasjon
Ved Førde sentralsjukehus finn du Sjukehusapoteka Vest HF si avdeling i Sogn og Fjordane.
Apoteket gjev tilbod til alle nyutskrivne og polikliniske pasientar ved Førde Sentralsjukehus, samt alle tilsette og besøkande. Sjukehusapoteket er altså open for alle.
På veg heim frå sjukehuset kan pasientar få med seg alt dei treng av legemiddel og utstyr for vidare behandling heime. I tillegg har apoteket eit stort og variert utval av reseptfrie legemiddel, hudpleiemiddel, kost- og ernæringsmiddel samt andre apotekvarer.
Apoteket gjer klar legemidla medan du ventar og gjev råd om korleis du skal bruke dei på rett måte.
Apoteket forsyner dei fleste avdelingane i Helse Førde med legemiddel, apotekvarer og farmasøytiske tenester og gjev farmasøytisk rådgjeving til mange kommunar i Sogn og Fjordane.
For å få behandling ved sjukehus eller poliklinikk må du i utgangspunktet vere tilvist frå lege, kiropraktor eller manuell teapeut. Har du trong for legehjelp skal du ringe fastlegen din eller den kommunale legevakta.
Mange pasientar og pårørande ønskjer å ta bilete eller video som eit minne frå tida på sjukehuset. Då kan det vere lurt å hugse nokre reglar.
Det er sjølvsagt heilt greitt så lenge det er pasientane og/eller pårørande og vener som er på bileta.
Det er likevel ikkje lov å ta bilete av medpasientar eller tilsette. Vi har hatt tilfeller der bilete av medpasientar/tilsette er blitt publisert i digitale media utan deira godkjenning.
Vi håper alle viser respekt for personvernet til alle dei møter under besøket på sjukehuset og avgrensar fotografering til å gjelde eigen familie og vener.
Ved Førde sentralsjukehus finn du kiosk der du kan kjøpe aviser og andre kioskvarer. Du kan også levere kupongar til Norsk Tipping sine spel.
Alle kantinene i Helse Førde er opne for tilsette, pasientar og pårørande.
Kantinene på Lærdal sjukehus og Nordfjord sjukehus finn du i underetasjen. Dei har opningstid 10.30 - 14.30.
Hovudkantina ved Førde sentralsjukehus ligg i 2. etasje. Her får du kjøpt varm mat og mykje anna. Den har opent 07.30 - 20.00. I Førde finn du også ein kafe i 1. etasje innanfor resepsjonen. Denne har opningstid 09.00 - 15.00. Her finn du kaffe, te, anna drikke, påsmurt og kaker m.m.
Kantina ved Indre Sogn psykiatrisenter er open alle kvardagar frå klokka 10.00-13.30.
Kantina på Tronvik er open for tilsette og bebuarar.
Du kan nytte mobiltelefon ved sjukehusa. Vi oppfordrar likevel alle til å bruke mobilvett og ta omsyn til medpasientar.
Det er viktig å sette telefonen på stille om natta, og på stilleringing eller vibrering om dagen. Av omsyn til dei andre pasientane er det best å gå ut av rommet dersom du må ta ein lengre samtale.
Vi ber om at du inne på pasientrommet ikkje snakkar eller har lyd på mobilen i tidsrommet etter klokka 21.30 til klokka 08.00 neste dag.
Det er gratis trådlaust nettverk for pasientar, pårørande og besøkande på sjukehusa. Dette kan du kople deg til frå din smarttelefon.
Førde sentralsjukehus har sett av hundre parkeringsplassar berre for pasientar og pårørande. Er alle desse plassane opptekne, er det fleire parkeringsområde rundt Førde sentralsjukehus. Ledige plassar på desse områda kan òg nyttast av besøkande.
Blodgjevarar og rørslehemma har eigne parkeringsplassar mellom anna framfor hovudinngangen og rundt om på sjukehuset sitt område. Dei som kan parkere her, har eige parkeringsløyve. Utan slikt løyve er parkering rekna som ugyldig.
Ordinær parkering for pasientar og pårørande: Parkeringsplassen er inn frå Svanehaugvegen, nord-aust for Svanabygget som er hovudbygningen ved sjukehuset. På nedsida av parkeringsplassen er det også ladepunkt for el-bil.
I 6. etasje har Førde sentralsjukehus eige pasienthotell.
Pasienthotellet har 22 senger. Dei er fordelt på seks enkle rom og åtte doble rom. Alle romma er tilpassa rullestolbrukarar.
Treng du nokon å snakke med? Sjukehuspresten er til for deg anten du er pasient eller pårørande. I møte med denne omsorgstenesta kan du finne ein «fristad» og ein plass å samle tankane. I samtale med sjukehuspresten er det tid og rom for både stort og smått.
Du treng ikkje ha kristen eller religiøs tru for å ta kontakt. Det er ditt liv og dine tankar som har fokus. Det er sjølvsagt og høve til klassiske prestetenester som mellom anna sermoniar og bøn.
Uansett kva du har på hjartet er sjukehuspresten tilgjengeleg for å møte deg, der det passar deg best. Det kan vere på telefon, prestekontoret, pasientrom, i kantina eller kanskje på ein benk ute.
Ta kontakt direkte med Helene Langeland på telefon 908 79 281, eller spør personalet om å tilkalle/avtale tid med prest.
Sjukehuspresten er primært tilgjengeleg i ordinær kontortid, men kan og tilkallast til andre tider.
Kontoret er på plan 2, første dør til høgre for inngangen til kantina.
Slik koblar du deg til gjestenettet vårt:
Koble deg til det trådlause gjestenettet (gjest.ihelse.net)
Ein nettlesar skal opne seg automatisk. (Om påloggingsvindauget ikkje dukkar opp, forsøk å opne nettlesaren manuelt).
Les nøye gjennom vilkåra.
Trykk "Godta" når du har lese og forstått vilkåra.
Innlogginga skjer automatisk på einingar etter første pålogging, så lenge kontoen er aktiv. Det skal berre vere nødvendig å logge seg på éin gong per eining per 31 dagar.
Akuttmedisin: Etter avtale på telefon 57 83 90 82.
Barneavdeling: Visittider sengeposten 5. etg: Kontakt personale på vaktrommet.
Kirurgisk: Visittider sengepost 12.30-13.30 og 18.30-19.30.
Kreft: Visittider sengepost: Har ikkje faste visittider. Ta kontakt med vaktrommet.
Kvinneklinikken: Far eller medmor kan kome når dei ønskjer utanom kviletid klokka 13.00-15.00. Søsken til barnet og andre besøkande kan takast i mot utanfor avdelinga.
Medisinsk: Visittider medisinsk sengepost 14.30-15.30 og 19.00-19.45. Til eineromma: Etter avtale.
Nevrologisk: Ikkje fast visitttid. Pårørande og andre er alltid velkomne.
